Чым выкліканы дыпляматычны плюралізм Менску ў пытаньні вайны Ізраілю і Ірану

Сьцісла:

• Расейская агрэсія супраць Украіны легітымізавала вайну як спосаб вырашэньня сусьветных супярэчнасьцяў.
• Расея і Шанхайская арганізацыя супрацоўніцтва, у якую ўваходзіць Беларусь, падтрымалі Іран і асудзілі Ізраіль.
• У афіцыйнай заяве МЗС Беларусі няма падтрымкі ці асуджэньня таго ці іншага боку гэтага канфлікту. У дакумэнце гучыць заклік да міру.
• Беларусь мае даволі цесныя стасункі з Іранам, аднак іранскі прэзыдэнт ніяк ня можа даехаць да Менску.

Напад Расеі на Ўкраіну адчыніў «скрыню Пандоры». Расейская агрэсія легітымізавала вайну як спосаб вырашэньня сусьветных супярэчнасьцяў.

Новая вайна на Блізкім Усходзе адцягвае ўвагу сусьветнай супольнасьці ад расейска-украінскай вайны, і гэта не на карысьць Украіне. Павысілася цана на нафту, што выгадна Расеі.

Зь іншага боку, расейскі саюзьнік Іран апынуўся ў крытычнай сытуацыі. Нагадаю, што паміж Расеяй і Іранам падпісана дамова аб стратэгічным супрацоўніцтве. Нядаўна абрынуўся прарасейскі рэжым у Сырыі. Цяпер можна рабіць прагноз, што геапалітычная роля і міжнародная вага Ірана панізіцца ў выніку гэтай вайны. Саюзьнікам Расеі не шанцуе.

Цалкам лягічна, што Расея выступіла ў падтрымку Ірану, асудзіла Ізраіль за тое, што той «парушыў Статут ААН і нормы міжнароднага права». Хоць на тле агрэсіі РФ супраць Украіны тэзіс Масквы пра статут ААН і міжнароднае права выглядае крывадушна.

Іран зьяўляецца чальцом Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва (ШАС), якая апошнім часам прэтэндуе на статус важнага сусьветнага гульца. Дык вось ШАС выступіла з заявай, у якой «рашуча» асудзіла ўдары, якія Ізраіль нанёс па Ірану 13 чэрвеня. У гэтай арганізацыі дамінуюць Расея і Кітай. Дарэчы апошні актыўна супрацоўнічае з Іранам, шмат купляе іранскай нафты, нягледзячы на заходнія санкцыі. Акрамя таго, у ШАС уваходзяць пяць мусульманскіх краін (Казахстан, Кыргызстан, Таджыкістан, Узбэкістан, Пакістан), якія спачуваюць ісламскаму Ірану. Індыя ўхілілася ад удзелу ў абмеркаваньні гэтага пытаньня і не падпісала заяву.

Беларусь таксама сябра гэтай арганізацыі, Менск у міжнародных пытаньнях арыентуецца на Расею і Кітай, таму беларускае кіраўніцтва падтрымала заяву ў падтрымку Ірану і з асуджэньнем Ізраілю. Зафіксуем гэты момант.

Бо ў афіцыйнай заяве МЗС Беларусі няма падтрымкі ці асуджэньня таго ці іншага боку гэтага канфлікту. У дакумэнце гучыць заклік да міру.

То бок афіцыйная пазыцыя Менска (нэўтральная) і Масквы (праіранская) у гэтым пытаньні разыходзяцца. Таксама моцна адрозьніваецца зьмест заявы ШАС, якую падтрымала Беларусь, і заявы беларускага МЗС. Такі своеасаблівы дыпляматычны плюралізм афіцыйнага Менску.

Варта адзначыць, што Беларусь мае даволі цесныя стасункі з Іранам. Аляксандр Лукашэнка тройчы наведваў гэтую краіну, апошні раз — у 2023 годзе.

Зь візытамі ў адказ іранскіх прэзыдэнтаў апошнім часам фатальна не шанцуе. Былы прэзыдэнт Ібрагім Раісі павінен быў наведаць Беларусь у кастрычніку 2024 году, аднак загінуў у авіякатастрофе за паўгоду да гэтай даты. Міністар замежных спраў Максім Рыжанкоў падчас нядаўняй паездкі ў Маскву анансаваў візыт у Менск цяперашняга прэзыдэнта Ірана Масуда Пэзэшкіяна гэтым месяцам. 26-27 чэрвеня ў беларускай сталіцы адбудзецца саміт ЭАЭС. На гэтае мерапрыемства павінен быў прыляцець прэзыдэнт Ірана, сумясьціўшы гэта з афіцыйным візытам у Беларусь. Аднак на тле цяперашняй вайны, у якой апынулася ягоная краіна, цяжка ўявіць, што плянаваная паездка адбудзецца.

Паміж Беларусьсю і Іранам адбываецца даволі цеснае супрацоўніцтва ў вайсковай сфэры. У 2023 годзе міністры абароны дзьвюх краін падпісалі мэмарандум аб супрацоўніцтве ў сфэры падрыхтоўкі ўзброеных сіл. Ваенныя дэлегацыі абменьваюцца рэгулярнымі візытамі.

Экспарт Беларусі ў Іран — каля $60 млн., а экспарт у Ізраіль — каля $90 млн. Можа ў гэтым палягае прычына нэўтральнай заявы МЗС, хоць відавочныя палітычныя сымпатыі афіцыйнага Менску да Ірану.

Калі аналізаваць пазыцыю дзяржаўных мэдыяў адносна гэтага канфлікту, то можна выдзеліць традыцыйную лінію: ва ўсім вінаватыя ЗША. Вось у артыкуле газэты «Беларусь сегодня» аўтар Аляксандар Цішчанка ўбачыў «зорна-паласатыя вушы ў гэтай новай эскаляцыі». Маўляў, Дональд Трамп імкнецца падняць кошты на нафту, каб амэрыканскія нафтавыя кампаніі атрымалі звышпрыбыткі.

Трэба нагадаць, што Трамп у ходзе выбарчай кампаніі як раз абяцаў зьнізіць цэны на нафту.

Але ў асноўным у дзяржаўных мэдыях вытрымліваецца лінія, якую заняў МЗС. То бок дамінуе пазыцыя нэўтралітэту, шкадаваньне ахвяраў і спадзяваньні на мірнае ўрэгуляваньне канфлікту.